Sáng nay (17.12), Hội Xuất bản Việt Nam đã tổ chức họp báo công bố danh sách Giải thưởng Sách Việt Nam 2009. Nhưng không hiểu vì lý do gì, vào phút chót, danh sách giải thưởng gửi cho báo chí đã bị chỉnh sửa. Theo văn bản này, tác phẩm Xuân Thì của nhiếp ảnh gia Thái Phiên bị dùng bút phủ xóa khỏi danh sách giải thưởng.
Khó hiểu
Trả lời PV về vấn đề này, ông Nguyễn Kiểm, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam cho biết: “Tác phẩm Xuân Thì được một số thành viên Hội đồng giám khảo đề cử và bỏ phiếu. Tuy nhiên, trong quá trình chấm giải, xét thấy tác phẩm không được dư luận và các cơ quan quản lý Thành phố Hồ Chí Minh tán thành. Mà theo tiêu chí, các tác phẩm sách đoạt giải phải được tôn vinh qua sự lựa chọn đề cử của Nhà xuất bản và không bị phê bình nhắc nhở…”.
Trong bản danh sách gửi cho cho các nhà xuất bản, thành viên của Hội đồng nghệ thuật và khách mời vẫn có tên Xuân Thì đừng thứ ba ở mục giải Khuyến khích. Nhưng trong bản danh sách gửi cho phóng viên tại cuộc họp báo ngày 17/12/2009 thì không có tên tác phẩm Xuân Thì. Còn ô thứ ba ở mục giải Khuyến khích thì bị tẩy trắng.
Theo quy chế bình xét giải thưởng thì các tác phẩm tham gia dự phải trải qua ba vòng bỏ phiếu. Vòng một là các nhà xuất bản tự sàng lọc chọn những tác phẩm tiêu biểu đề cử lên. Vòng hai Hội đồng Sơ khảo sẽ đánh giá và bỏ phiếu. Vòng ba Hội đồng Chung khảo tiếp tục căn cứ vào đánh giá vòng hai để bình xét, cân nhắc phân ra thứ hạng từ Vàng đến Khuyến khích.
Theo nguồn tin riêng, tác phẩm Xuân Thì đã được lọt vào một trong những giải Vàng của vòng Sơ khảo nhưng khi đến vòng Chung khảo thì không rõ lý do gì bị đánh tụt xuống Khuyến khích. Và đến khi công bố với báo chí thì Xuân Thì bị xóa tên trong hệ thống giải thưởng. Tại cuộc họp báo ông Nguyễn Kiểm cũng công nhận là có việc này, và giải thích Xuân Thì không được giải vì có những người không bỏ phiếu (?). Tuy nhiên ông Kiểm cũng cho biết: “Từ nay đến khi trao giải, Hội đồng sẽ cân nhắc, xem xét lại giải thưởng cho Xuân Thì”.
Tiêu chí riêng?
Xuân thì tập hợp những tác phẩm chọn lọc của nghệ sĩ nhiếp ảnh Thái Phiên trong suốt 15 năm chụp ảnh nude. Sách được in song ngữ Anh Việt do NXB Văn Nghệ TP HCM ra mắt vào tháng 12/2007. Sách đã đoạt Cup đồng Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam năm 2008 hạng mục: Tác phẩm ảnh và Sách ảnh – Công trình nhiếp ảnh (không có cup Vàng, cup Bạc).
Đài Tiếng nói Nhân Dân TP HCM cũng đã bầu chọn cuốn sách và bộ lịch Xuân thì là một trong 10 sự kiện văn hóa nổi bật trong năm 2008. Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Chu Chí Thành nhận xét: “Ảnh nude cũng là một thể loại nhiếp ảnh nghệ thuật như nhiều thể loại nhiếp ảnh nghệ thuật khác, nó có giá trị thẩm mỹ và có tác dụng giáo dục cái đẹp… Ở góc độ nghề nghiệp, chúng tôi thấy đây là tập ảnh nghệ thuật nghiêm túc, trong sáng, đem lại cho người xem một cảm xúc đẹp, lành mạnh”.
Ông Nguyễn Đức Bình, Giám đốc NXB Văn Nghệ cũng cho biết: “Xuân Thì rất được dư luận quan tâm và đã tái bản lần thứ ba. Tôi đã nhận được giấy mời của Hội Xuất bản Việt Nam, vừa đi mua vé máy bay để ra nhận giải”. Bởi theo ông Bình, trong danh sách đoạt giải mà ông Bình nhận được vẫn có tên Xuân Thì.
Những điều cho thấy, lý do Xuân Thì bị loại vì tác phẩm không được dư luận quan tâm và các cơ quan quản lý không tán thành là chưa thuyết phục. Có những vấn đề khó hiểu trong việc bình xét Giải thưởng Sách 2009. Tại sao một tác phẩm dễ dàng bị loại bỏ khỏi danh sách giải thưởng rồi lại có thể tiếp tục được xem xét để trao giải (như lời ông Kiệm)?
Ngoài vấn đề tác phẩm Xuân Thì, có một số điểm khác cũng gây băn khoăn dư luận. Cụ thể, để tránh chồng chéo, các tác phẩm văn học nghệ thuật được quy định tách ra khỏi hệ thống xét giải vì có đã giải thưởng văn học hàng năm. Thế nhưng, có một vài tác phẩm văn học trong đó có cuốn “Cho tôi một vé đi tuổi thơ” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh lại được trao giải Vàng danh mục Giải thưởng sách hay.
Đề án “Giải thưởng sách Việt Nam hàng năm giai đoạn 2005 – 2010” sắp kết thúc. Để tiếp tục thực hiện có hiệu quả trong chặng đường còn lại, thiết nghĩ ban tổ chức cần hoàn thiện hơn nữa chuẩn mực đánh giá sách hay sách đẹp để đánh giá chính xác, công tâm các tác phẩm, qua đó mới có thể nâng cao chất lượng xuất bản nước nhà.
Tuyết Vân
http://bee.net.vn/channel/1983/200912/Xuan-Thi-bi-loai-khoi-hieu-khoi-Giai-thuong-sach-2009-1732937/